Ebu Malik Harith Ibni Asim el-Esh’ariu (r.a.), transmeton se i Dërguari i Allahut (a.s.), ka thënë:
“Pastërtia është gjysma e besimit. (Fjala) Elhamdulilah mbush peshoren (e veprave të besimtarit), (fjalët) subhanallah dhe elhamdulilah mbushin ç’ka midis qiejve dhe tokës. Namazi është dritë (e zemrës), sadakaja është dëshmi (e besimit), durimi është ndriçues, ndërsa Kurani është argument për ty ose kundër teje. Kur gdhin, çdo njeri (del në pazar), e shet shpirtin e vet, e shpëton ose e shkatërron atë.”
(Muslim, Taharet, 1. Shih. Tirmidhi, Dauat, 86.)
Ebu Malik Harith Ibni Asim el-Esh’ari (r.a.).
Transmetuesi i këtij Hadithi, Harith Ibni Asim el-Esh’ariu (r.a.), ishte një sahab i njohur me llagapin Ebu Malik. Ai ka qenë veteran i betejës së Uhudit dhe ka marrë lutjen e Profetit (a.s.). Ebu Maliku (r.a.), ka transmetuar 27 hadithe prej të Dërguarit të Allahut (a.s.) dhe ka ndërruar jetë prej sëmundjes së murtajës në kohën e Omerit (r.a.).
Allahu qoftë i kënaqur me të!
Shpjegime
Ky Hadith fisnik, i cili do të përsëritet edhe në hadithet me numër 1033 dhe 1416, përmban disa tema, ku secila prej tyre bën fjalë për një të vërtetë të rëndësishme. Le t’i trajtojmë këto tema sipas radhës:
Fjalën arabe “tuhur”, ne e kemi përkthyer, “pastërti”. Por në disa transmetime të tjera të këtij Hadithi, në vend të fjalës “tuhur”, është përdorur fjala “uudu”, që do të thotë “abdes”. Prandaj, ne jemi të mendimit se, pastërtia që përmendet këtu, është në kuptimin e abdesit.
Të besosh Allahun dhe të bëhesh mysliman, i eliminon të gjitha gjynahet e shkuara, të vogla apo të mëdha qofshin. Ndërsa abdesi fshin gjynahet e vogla. Për këtë arsye, të marrësh abdes, në aspektin e pastrimit të besimtarit nga gjynahet, konsiderohet si gjysma e besimit.
Besimi e pastron njeriun nga çdo papastërti besimi që është jashtë teuhidit (monoteizmit). Po ashtu edhe abdesi, si një formë e pastërtisë së zemrës që pasqyrohet tek organet e trupit, është tregues i besimit. Nga kjo pikëpamje, duke na dhënë mesazhin se “bota e jashtme e besimtarit është e pastër, ashtu si bota e brendshme”, abdesi konsiderohet si gjysma e besimit.
Siç kuptohet edhe nga ajeti fisnik, “…Allahu nuk ua humb besimin tuaj!..” [Bekare, 143.] fjala “iman” që përmendet në Hadith, mund të ketë kuptimin e “namazit”. Nisur nga kjo, përderisa nuk është e mundur të falet namazi pa abdes -edhe nëse falet, ai nuk është i vlefshëm-, atëherë abdesi nënkupton gjysmën e namazit.
Nga ana tjetër, besimi nënkupton aprovimin me zemër dhe nënshtrimin e organeve të tjera ndaj këtij aprovimi. Për rrjedhojë, për shkak se namazi është treguesi i nënshtrimit të organeve dhe abdesi është kushti i vlefshmërisë së namazit, atëherë edhe abdesi mund të konsiderohet gjysma e besimit. Mirëpo, kjo shprehje nuk nënkupton se, “shpërblimi i abdesit, është i barasvlershëm me shpërblimin e gjysmës së besimit”. Po ashtu, kjo nuk tregon as se “vepra” është një prej pjesëve të besimit, siç edhe besojnë disa medh’hebe.
“Hamd”, do të thotë ta lavdërosh Allahun me cilësitë e tij të përsosura. Dihet se çdo vepër e ka një shpërblim dhe se këto do të peshohen. Për rrjedhojë, falënderimi i Allahut të Madhëruar me cilësitë e Tij të përsosura, duke thënë, “elhamdulilah”, ka një shpërblim aq të madh, sa mund ta mbushë peshoren e veprave. Kjo nuk duhet nënvleftësuar me mendimin se është vetëm një fjali e shkurtër, sepse si shprehje e besimit monoteist, ajo ka vlerë të madhe në njohjen dhe prezantimin e Krijuesit të Madhërishëm.
Kur shprehja “elhamdulilah”, që nënkupton përmendjen e Allahut me cilësitë e Tij të përsosura, përmendet bashkë me shprehjen “subhanallah”, që nënkupton përmendjen e Allahut larg çdo të mete, atëherë është shqiptuar besimi i plotë i teuhidit, që njëkohësisht përbën të vërtetën e vetme dhe më të madhe të gjithësisë. Për rrjedhojë, edhe shpërblimi i saj është aq i madh, sa arrin të mbush hapësirën midis qiejve dhe tokës.
Këto shprehi në këtë Hadith fisnik, tregojnë madhësinë e sevapeve që i sjellin besimtarit fjalët, “elhamdulilah” dhe “subhanallah” dhe, për rrjedhojë, këshillojnë që ai t’i përmendë shpesh këto dhe në mënyrë të vetëdijshme.
Namazi, njësoj si një burim drite, e pengon njeriun nga e keqja dhe e shëmtuara dhe e orienton tek e drejta, sepse ai e merr dritën prej besimit. Gjurmët e kësaj drite të besimtarit që fal namaz, është e mundur t’i shohësh edhe në jetën, edhe në fytyrën e tij. Njeriu që lahet dhe merr abdes pesë herë në ditë, që pastrohet prej lodhjes së ditës dhe papastërtive materiale dhe shpirtërore të duarve e fytyrës, padyshim se do të ndriçojë, jeta e tij do të zbukurohet dhe ai do të marrë pamjen e dritës së ëmbël të hënës. Kjo dritë që fitohet me faljen e namazit, do ta ndajë të mirën nga e keqja dhe hallallin nga harami. Dhe, me anë të forcës së vullnetit dhe dritës së jetës së pastër që ka fituar prej kësaj, besimtari do të ketë një jetë të lumtur dhe të ndryshme nga njerëzit e tjerë, si në këtë botë, ashtu edhe në botën tjetër. Siç shprehet edhe Kurani Fisnik, ai do të zërë vendin e vet midis besimtarëve që, “drita e tyre u shkëlqen para dhe në të djathtë të tyre” .
Sadakaja (lëmosha), është argument i besimit të atij që e jep atë, sepse sadakaja nënkupton edhe zekatin, edhe bamirësinë. Dhe, realizimi i këtyre buron prej besimit. Dhembshuria, ndihma, solidariteti dhe kujdesi ndaj të dobëtëve dhe të vetmuarve, është gjithmonë tregues i besimit. Mungesa e mëshirës, e drejtësisë, e solidaritetit dhe e butësisë, burojnë prej shpërfilljes së ndjenjave fetare, përgjegjësive dhe llogarisë që do të jepet para Allahut. Pra, prej mosbesimit. Këtë fakt na bëjnë të ditur më mirë edhe këto ajete:
“A e ke parë atë që mohon Ditën e Llogarisë? Ky është ai që i dëbon ashpër jetimët dhe nuk nxit që t’i jepet ushqim të varfrit.” [Maun, 1-3.]
Prandaj, mund të themi se sadakaja, është argument i besimit dhe i vlerave të larta Islame që burojnë prej tij. Përveç kësaj, kur besimtari që jep sadaka do të pyetet në botën tjetër se ku e ka shpenzuar pasurinë, ai do të ketë mundësi të tregojë sadakanë që ka dhënë.
Ky Hadith, na prezanton përmbajtjen e durimit dhe na e përkufizon atë. Në mësim-edukim, shpjegimi i përmbajtjes së temës bashkë me përkufizimin e sistemit ku bën pjesë, është zbatimi më i mirë. Në këtë Hadith, i Dërguari i Allahut (a.s.), e prezanton durimin si “zija” (ndriçues). Kjo fjalë përdoret për gjërat që edhe dritën, edhe ngrohtësinë e kanë prej vetes. Ndërsa fjala “nur” (dritë) përdoret për gjërat që e marrin dritën prej të tjerëve dhe e reflektojnë atë. Argumenti i kësaj, është ajeti: “Ai e ka bërë Diellin ndriçues (burim drite), kurse Hënën dritë…” [Junus, 5.]
Nga kjo kuptohet se, durimi, është një dritë që ndodhet në mënyrë të natyrshme tek njeriu dhe që i siguron besimtarit lumturinë e të dyja botëve. Besimtari, në sajë të durimit, nga një anë sheh dhe ruhet prej elementeve negative që fshihen pas joshjes mashtruese të ndalesave, e nga ana tjetër gjen mundësinë e arritjes së lumturisë, duke ndjerë paqen pas vështirësive që shfaqen për shkak të zbatimit të urdhrave të Allahut dhe duke u vënë gjoksin atyre. Po ashtu, ajo që do t’i japë besimtarit këtë forcë vullneti, është durimi, rezistenca dhe aftësia për të përballuar vështirësitë që ai posedon. Shkurtimisht, besimtari është një qenie që burimin e energjisë e ka në vetvete.
Dijetarët tanë, “mbajtjen e ndjenjave njerëzore brenda kufijve të mendjes dhe sheriatit”, e kanë përkufizuar si durim. Në ajete dhe hadithe të ndryshme, vihet re se fjala “sabër/durim”, është përdorur në disa kuptime:
Durim për kryerjen e adhurimeve dhe braktisjen e gjynaheve.
Durim ndaj fatkeqësive dhe problemeve.
Durim ndaj të këqijave dhe torturave të njerëzve.
Durim në ftesën e njerëzve tek Allahu, në urdhërimin për mirë dhe ndalimin nga e keqja.
Durim në fushëbetejë dhe në luftën me mohuesit e Allahut.
Secila prej këtyre, tregon se durimi është me të vërtetë një “ndriçues”, një burim i madh force. Mbase ndokush mund të pandehë se durimi është nënshtrim dhe mosreagim ndaj padrejtësive. Mirëpo, durimi është vetë dinamika e vërtetë e besimtarit. Durim, do të thotë të jesh rezistent dhe t’u vësh gjoksin vështirësive. Për këtë arsye, Allahu i Madhëruar i urdhëron besimtarët të bëjnë durim për arritjen e shpëtimit që shpresojnë dhe të jenë më rezistentë se armiqtë e tyre. Po ashtu, Ai na kujton se besimtarit i duhet dhe i ka më shumë hije durimi ndaj çdo vështirësie. Kjo duhet të jetë edhe urtësia e faktit që ndihma e Allahut është me durimtarët.
Durimi është kapitali kryesor i myslimanit. Kjo mund të quhet edhe fuqia e tij potenciale. Ata, prej të cilëve pritet ndihmë, mund të mos jenë gjithmonë ndihmës. Prandaj, nëse besimtari qëndron në këmbë me durimin e vet personal, do të kapërcejë edhe vështirësitë më të mëdha dhe do të arrijë synimet që dëshiron. Për këtë arsye, nuk duhet harruar kurrë se durimi është ndriçues (zija) dhe se drita e durimit duhet të mbahet gjithmonë përpara. Surja el-Asr, na bën të ditur se, “ata të cilët këshillojnë njëri tjetrin, shpëtojnë prej humbjes dhe dëmtimit”. Nga kjo kuptohet se ndihma më e mirë ndaj një myslimani, është këshilla për durim.
Fakti që durimi përkufizohet si “ndriçues” dhe namazi si “dritë”, tregon se durimi përfshin çdo gjë në jetën e njeriut. Kjo, sepse: “Nuk ka asnjë çështje që nuk është zgjidhur me durim dhe kohë”. Prandaj, është e domosdoshme të mos dorëzohesh menjëherë përballë vështirësive dhe të rezistosh në të drejtën dhe të vërtetën. Për rrjedhojë, edhe problemet që duken si të pazgjidhshme, do të zgjidhen me durim dhe kohë. Dhe ky është një tjetër argument se durimi është ndriçues.
Kurani Fisnik është udhëheqës drejt udhëzimit dhe burimi kryesor i Islamit. Njerëzit kanë për detyrë t’i besojnë atij dhe besimtarët duhet të zbatojnë gjykimet e tij. Kurani dëshmon në favor të atyre që përpiqen t’i qëndrojnë besnik atij dhe në disfavor të atyre që nuk i zbatojnë gjykimet e tij, edhe pse thonë, “besuam”. Kjo, sepse ai ia ka bërë të qartë të gjithëve çdo gjë dhe nuk i ka lënë mundësi askujt të gjejë arsyetime. Nga ana tjetër, besimtarët duhet t’i drejtohen Kuranit për të zgjidhur mosmarrëveshjet ndërmjet tyre dhe ai do të jetë argument ose në favor, ose në disfavor të tyre. Pra, myslimanët do të vlerësohen në bazë të Kuranit.
Çdo ditë e re, është një “Pazar” i ri për të gjithë. Në një farë pikëpamje, në këtë “Pazar” shitet dhe blihet dynjaja dhe ahireti i njeriut. Dikush përpiqet të qëndrojë brenda kufijve legjitimë dhe kalon një ditë fitimprurëse për të. Ndërsa dikush tjetër nuk i respekton kufijtë dhe kërkon të realizojë dëshirat e veta me çdo kusht. Në këtë mënyrë, ata i përgatisin vetes një të ardhme aspak të këndshme. Për këtë arsye, çdo ditë duhet të rinovohet qëllimi dhe përpjekja për t’u bërë një mysliman i disiplinuar. Pra, duhet bërë përpjekje për të qenë të atillë “besimtarë, prej të cilëve Allahu ka blerë jetët dhe pasuritë e tyre” .
Midis fjalive të këtij Hadithi, të cilat duken si pa lidhje me njëra-tjetrën, në fakt ekziston një përputhshmëri e plotë. Për rrjedhojë, midis pastrimit dhe namazit, shprehjes “elhamdulilah”, besimit dhe Kuranit, sadakasë dhe shit-blerjes në pazar, ekziston një lidhje e ngushtë me durimin. Si përfundim, ky Hadith e përkufizon myslimanin si një njeri që e mbështet në durim besimin, adhurimin, dhikrin, bamirësinë dhe jetën tregtare, duke kërkuar prej nesh të bëhemi si këta myslimanë.
Mësimet që nxjerrim prej Hadithit:
- Durimi zë një vend shumë të rëndësishëm në jetën e besimtarit. Durimi është burimi i energjisë dhe i dritës së besimtarit.
- Durimi është kushti themelor i fitores dhe suksesit, sepse ndihma e Allahut është gjithmonë me durimtarët.
- Durim, nuk do të thotë ulësh kokën, por t’u vësh gjoksin vështirësive.
- Abdesi, dhikri, namazi, sadakaja dhe Kurani Fisnik, janë vlera që kanë vend dhe rol të veçantë në jetën e besimtarit.
- Jeta e përditshme është si një vend-pazari dhe, çdo besimtar duhet të zërë vendin e vet në këtë pazar jete, si një mysliman i mirë.
